Leerlingen met dyslexie komen in het voortgezet onderwijs voor nieuwe uitdagingen te staan: steeds langere teksten lezen, informatie eruit onthouden en deze schriftelijk kunnen reproduceren op een toets, het leren van nieuwe talen en omgaan met toets-stress. Het lukt niet alle leerlingen om deze uitdagingen zelfstandig de baas te worden. In dit artikel lees je meer over de verschillende soorten gesprekken om leerlingen te helpen met hun dyslexie om te gaan.
Met name in de brugklas lopen deze leerlingen het risico om passieve copingstijlen te ontwikkelen (Firth & Frydenberg, 2010). Het gaat vooral om problemen negeren en er niet mee omgaan. Adaptieve coping blijkt voor leerlingen met dyslexie een belangrijke sleutel voor succes te zijn. Door (mede)verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces krijgen leerlingen meer grip op het leren en het leven.
Verschillende soorten gesprekken
Door middel van gesprekken kunnen leerlingen steeds beter leren om met hun dyslexie om te gaan. Als de leerling weet wat voor hem of haar werkt en een school aandacht besteedt aan het toegankelijk maken van het onderwijs voor de leerlingen met dyslexie, zijn succesvolle schoolloopbanen mogelijk. Er zijn verschillende soorten gesprekken die met leerlingen gevoerd kunnen worden en kunnen bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid en een gevoel van competentie:
- Gesprekken om leerlingen gebruik te leren maken van hulpbronnen door middel van oplossingsgerichte gespreksvoering.
Te gebruiken bronnen:
- Toetsen en Interventies bij Dyslexie in het vo (Steenbeek-Plantinga et al., 2018)
- Dyslexie: van theorie naar praktijk in de klas. Werkboek voor talendocenten in het VO (Druenen & De Krosse, 2016)
- Sociaal emotionele begeleiding. Hoofdstuk 4. Met een link naar een voorbeeld van een uitgeschreven oplossingsgericht gesprek.
- Protocol Dyslexie mbo (Teunissen et al., 2017)
- Begeleiding van studenten met dyslexie in het MBO. Hoofdstuk 5, paragraaf 5.2 de student in zijn kracht (informatievoorziening, gespreksvoering en versterken regie).
- Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (Henneman et al., 2013)
- Sociaal emotionele ondersteuning in de lessen. Hoofdstuk 5, paragraaf 5.1 psychologische basisbehoeften en paragraaf 5.2 bevorderen psychosociale ontwikkeling.
- Ondersteuning buiten de lessen: hoofdstuk 10, paragraaf 10.2 coaching.
- Samenwerking met ouders en school: hoofdstuk 12, paragraaf 12.2 belangrijke momenten in de schoolloopbaan van de leerling (het kennismakingsgesprek).
- Gesprekken over gewenste faciliteiten in de klas en bij toetsen.
Te gebruiken bronnen:
Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (Henneman et al., 2013)
- Bijlage 8 intakevragenlijst docenten
- Bijlage 23 Mogelijke aanpassingen voor leerlingen met dyslexie
- Bijlage 24 Voorbeeld dyslexiepas
Voorbeeld dyslexiekaart
- Voorbeeld dyslexiekaart (Beuk, 2020)
- Gesprekken om leerlingen te ondersteunen bij een keuze voor ondersteunende technologie / dyslexiehulpmiddel met behulp van de vragen over het individu, de taak, de ondersteunende technologie en de context (ouders en school).
Te gebruiken bronnen:
Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (Henneman et al., 2013)
Dyslexiehulpmiddelen.com
- IPPA-basisinterview bij de start met een hulpmiddel
- Handleiding evaluatie-instrument dyslexiehulpmiddel
- Gesprekken over gebruikte leerstrategieën; zowel algemene, als specifiek voor de talen.
Te gebruiken bronnen:
Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (Henneman e.a., 2013)
- Gesprekken over de gewenste begeleiding bij de ondersteuningsles
Te gebruiken bronnen: