Op de website van Braams worden verschillende tips gegeven voor kinderen met dyslexie. Deze zijn vooral bedoeld voor kinderen op de basisschool, maar er staan er ook een paar tussen voor middelbare scholieren. Hieronder geven we ook al wat tips die je kunnen helpen bij het leren.
Wil je meer weten over hoe het leren van moderne vreemde talen (Engels, Frans, Duits, etc.) gaat met dyslexie? Kijk dan naar de TED talk die is gemaakt door Rinie Hoeks-Mentjens, waarin ze uitlegt waarom Engels leren zo lastig is als je dyslexie hebt.
Studievaardigheden
Er komen twee leertechnieken uit onderzoek naar voren die heel goed lijken te werken. Dit zijn: het maken van proeftoetsen en herhaald oefenen. Voor de meeste leerlingen geldt, of je nou wel of geen dyslexie hebt, dat vlak voor een toets alle informatie in je hoofd stampen niet goed werkt. Het beste is om het leren van de stof te verdelen over een langere periode. Het bedenken van ezelsbruggetjes of maken van mindmaps kan ook handig zijn voor leerlingen met dyslexie. Op www.dyslexiehulpmiddelen.com vind je een voorbeeld van programma's waarmee je mindmaps zou kunnen maken (in de filter bij mindmaps 'Ja' aanklikken). Daarnaast zijn er van bepaalde leerstof ook video's te vinden die de leerstof in stappen uitleggen. Dit zou ook kunnen helpen bij het leren. Nog beter is het om zelf leerstof uit te leggen aan een medeleerling!
Maak gebruik van voorleessoftware. Het kost dan weinig moeite om de tekst (mee) te lezen, zodat je vooral kunt focussen op het begrijpen van de tekst.
Als je een andere manier van studeren uitprobeert is het slim om achteraf te kijken of dit een handige manier is voor jou om te leren. Dat kan door jezelf de volgende vragen te stellen:
- Klopte de planning? Had ik genoeg tijd om de stof te lezen, te oefenen en te herhalen?
- Helpt het mij om een mindmap of schema te maken? Waren de ezelsbruggetjes handig of juist niet? Kon ik de leerstof zo beter onthouden?
Op deze website van de Universiteit Leiden vind je nog meer tips over studeren, planningen maken en verschillende manieren om te studeren. Of download deze voorbeeld dagagenda.
Schrijfopdrachten
Voor veel mensen met dyslexie is schrijven een lastige opdracht (Braams, 2019). Het kan best lastig zijn om hier helemaal zelf mee aan de slag te gaan. Daar geven we een paar tips hoe je dit zelf zou kunnen aanpakken.
Schrijven bestaat uit meerdere stappen (www.tekster.nl):
- Denken: nadenken over waar je allemaal over wilt schrijven in je tekst.
- Ordenen: in welke volgorde moet dit in de tekst komen te staan.
- Schrijven: nu ga je aan de slag met het daadwerkelijk opschrijven.
- Overlezen/revisie: je leest je tekst nog eens door en verbetert de tekst.
Denk vooraf, tijdens en na het schrijven aan de volgende punten:
- Wat is het doel? Maak eerst voor jezelf een kader waarin je zet welke hoofdpunten er in je tekst moeten terugkomen. Dat kan in de vorm van een mindmap zijn, of een ander schema.
- Ga tijdens het schrijven na of je het onderwerp helder hebt geïntroduceerd, je argumenten duidelijk onderbouwd en een goed lopend verhaal te vertellen.
- Met revisie wordt bedoeld dat je de tekst regelmatig aanpast en op die manier verbetert. Dat is vaak erg lastig als je er al lang mee bezig bent. Vraag dus aan een klasgenoot, vriend of familielid, om je tekst een keer te lezen. Je kunt daarbij aan hen vragen om te letten op de punten die hier boven worden benoemd:
- Is de eerste alinea zo geschreven dat je graag verder wilt lezen?
- Is het middenstuk duidelijk en zijn mijn argumenten helder beschreven?
- Is het een goed lopend verhaal? Welke fouten staan er nog in?
Spelling
Op de website www.spelling.nl vind je veel informatie en tips over spelling op de basisschool. Je vindt er ook allerlei leuke spelletjes om te oefenen met spelling.
Woordjes leren
Overhoorprogramma’s
Er zijn verschillende online overhoorprogramma’s om woordjes te leren, zoals https://studygo.com/nl/, www.wozzol.nl en quizlet.com/nl. Je kunt de woorden zo vaak herhalen als je wilt en daarbij ook laten uitspreken, zodat je de juiste uitspraak leert. Op deze site worden nog meer tips gegeven voor het leren van Engels woordjes.
Je kunt natuurlijk ook zonder computer woordjes leren, daarvoor worden in het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (bijlage 21) verschillende voorbeelden gegeven. Eén daarvan is het werken met flitskaartjes. Je maakt dan kaartjes met op de ene kant het woord, en op de andere kant de betekenis. Door de woorden zelf op de kaartjes te zetten oefen je alvast met de schrijfwijze. Leg ze op een stapel en pak de bovenste eraf. Zeg het woord en geef de betekenis. Draai het kaartje om, spreek het woord uit en schrijf het op. Controleer of je het goed hebt geschreven. Heb je de betekenis goed? Dan leg je het kaartje links voor je op een stapel. Heb je het nog niet goed? Dan leg je het rechts. Op die manier werk je alle kaartjes door. Wanneer je alle kaartjes hebt gehad, begin je opnieuw met het rechter stapeltjes zodat je alle woorden die nog lastig waren nog een keertje herhaald. Zoals je bij studievaardigheden hebt kunnen lezen, is het heel belangrijk om genoeg te herhalen. Schud de kaartjes dus na een paar uur nog een keer en herhaal dan de opdracht. Zie hiervoor ook:
Kapstokwoorden
Ook het gebruik van kapstokwoorden kan helpen bij het leren van woorden in een andere taal, of het Nederlands. Met kapstokwoorden bedoelen we voorbeeldwoorden die je gebruikt om te bedenken hoe je soortgelijke woorden moet schrijven. Op dyslexieacademie.nl vind je een voorbeeld van kapstokwoorden bij Engelse woorden met ‘silent letters’. Het kapstokwoord wat je gebruikt, is je voorbeeldwoord. Vervolgens hang je daar alle andere woorden die je hetzelfde schrijft, of dezelfde spellingregel hebben aan op. Als je bijvoorbeeld het woord hair kent, kun je daaronder ook chair, fair, repair en stair hangen. Die schrijf je op eenzelfde manier.
Toetsen
In het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs en in het boek Studeren met dyslexie van Nel Hofmeester, komt het onderwerp toetsen aan bod. Daarin staan de volgende tips:
Hoe kun je het beste omgaan met meerkeuze vragen?
- Lees de vraag en markeer eventueel de belangrijkste woorden
- Kijk nog niet naar de antwoorden, maar bedenk zelf het antwoord in je hoofd
- Lees de antwoorden en zoek daartussen jouw antwoord op
Vaak is je eerste keus de beste. Wanneer je antwoord niet weet kun je beter gokken, sla in ieder geval geen vragen over.
En met open vragen?
Wanneer je weet dat een tentamen of examen met open vragen is, spreek dan van tevoren met de docent door hoe er wordt beoordeeld. Vraag bijvoorbeeld:
- telt spelling wel of niet mee?
- is er een mogelijkheid om achteraf nog antwoorden die niet duidelijk waren voor de docent mondeling toe te lichten?
Tijdens het beantwoorden van een open vraag, is het handig om eerst het antwoord in je hoofd te formuleren, voordat je begint met schrijven.