Scan Preventieve Aanpak Lezen en Spellen

Dit online zelfevaluatie-instrument kan als startpunt dienen voor duurzame verbeterslagen in de preventieve aanpak in groep 1 en 2 als voorbereiding op het formele lees- en spellingonderwijs in groep 3.

Preventieve aanpak

Het is belangrijk dat leerlingen goed voorbereidend lees- en spellingonderwijs krijgen, waarbij er ruim aandacht is voor de preventieve aanpak. Preventief werken in de vorm van (voorbereidend) lees- en spellingonderwijs in groep 1 en 2 heeft als doel om lees- en spellingproblemen en het risico op laaggeletterdheid en dyslexie te voorkómen. Vroeg signaleren is daarvan een belangrijk onderdeel. Door vroeg te signaleren worden stagnaties in de ontwikkeling tijdig in beeld gebracht en wordt voorkomen dat leerlingen (te) lang met problemen rondlopen en daardoor met een taalachterstand beginnen aan groep 3. 

Wat biedt de scan?

Het totale instrument bestaat uit de volgende onderdelen:

• Vragenlijst met 51 vragen waarmee de eigen situatie in kaart kan worden gebracht. Deze vragenlijst kan via instrumenten.expertisecentrumnederlands.nl worden aangevraagd en ingevuld en levert een overzichtelijke rapportage op (voorbeeld meerdere invullers, voorbeeld één invuller). Zie Bijlage 1 van de Inhoudelijke Handleiding (2020) voor een overzicht van de vragen.
• Sturingsmechanismen: verbeterdomeinen (8) en aansturingsniveaus (3). Deze worden toegelicht in deel 3 van de Inhoudelijke Handleiding en in de rapportage van de vragenlijst.
• Route van scan naar verbetertraject: zie deel 4 van de Inhoudelijke Handleiding.

In grote lijnen biedt de uitslag van de vragenlijst van de Scan Preventieve Aanpak Lezen en Spellen zicht op de preventieve aanpak op de drie ondersteuningsniveaus, de wijze waarop je omgaat met verschillen en hoe je ouders daarbij betrekt. Ook geeft de scan zicht op de wijze waarop op de school wordt samengewerkt met andere professionals en hoe schoolontwikkeling en professionalisering vorm krijgen. Verder krijg je met de scan inzicht in de visie en missie en het onderwijskundig beleid van de school, maar ook van strategische partijen (schoolbestuur, SWV en gemeente).

Op basis van de resultaten kan gezamenlijk bekeken worden wat er al goed gaat en voortzetting verdient én welke onderdelen of aspecten verbetering behoeven. Om dit verantwoord te kunnen doen biedt de scan sturingsindicatoren, verbeterdomeinen en aansturingsniveaus (zie hieronder voor een beschrijving), die richting geven aan eventuele volgende stappen. 

Samen kan dan gekeken worden of, en zo ja, hoe hier verbetering in gebracht zou kunnen worden en wat daarvoor nodig is. In het geval dat er gekozen wordt voor een ‘serieus’ verbetertraject bieden de resultaten van de scan vervolgens mogelijkheden om voor ontwikkel- en verbeterpunten SMART-doelen te formuleren en deze in een – gezamenlijk gedragen – verbetertraject uit te zetten.

Verbeterdomeinen 

1. Preventieve aanpak op Ondersteuningsniveau 1
2. Preventieve aanpak op Ondersteuningsniveau 2
3. Preventieve aanpak op Ondersteuningsniveau 3 
4. Visie en missie 
5. Onderwijskundig beleid en uitvoering 
6. Ouderbetrokkenheid 
7. Interprofessionele samenwerking 
8. Ontwikkeling en professionalisering

Aansturingsniveaus 

• Operationeel: Leerkrachten groep 1 en 2, onderwijsassistenten 
• Tactisch: ib’ers, rt’ers, taal-, lees- en dyslexiespecialisten (intern/extern), schoolleiding/zorgteam 
• Strategisch: schoolbestuur, SWV, onderwijsinspectie, gemeente (voor zover van toepassing)

Aan de slag met de scan 

De uitkomsten van de scan geven aanknopingspunten voor gesprekken, maken ontwikkelpunten zichtbaar en helpen om doelen voor een verbetertraject te formuleren en te evalueren. De scan is daarbij een middel en geen doel. Voer voordat de scan wordt afgenomen een gesprek met elkaar over waarom je de scan wilt afnemen en met welk doel. Het invullen van de vragenlijst zonder een plan over wat er verder mee gebeurt, is niet zinvol. 
In deel 2 van de Inhoudelijke Handleiding worden de praktische aspecten voor het invullen van de scan toegelicht:

• Afwegingen voor de scan wordt ingezet
• Voorbereidingen door de scaninitiator voor het uitvoeren van de scan
• Informatie over de vragenlijst
• Wie vullen de scan in?
• Rapportage van de resultaten

In de technische gebruikershandleiding worden de technische aspecten van het gebruik van de scan toegelicht. In onderstaande video wordt toegelicht hoe je de scan gebruikt en welke rapportage eruit voortkomt.