Actueel | Mei 2025
Bij leerlingen met leesproblemen of dyslexie is het extra belangrijk om aandacht te besteden aan leesmotivatie. Door regelmatig te lezen, ontwikkelen ook deze leerlingen hun leesvaardigheid steeds beter. In dit artikel vertellen we wat leesmotivatie precies is, hoe je het effectief kun stimuleren en hoe je zelf met deze informatie aan de slag kunt.
Wat is leesmotivatie?
Met leesmotivatie bedoelen we ook wel redenen waarom leerlingen lezen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen autonome motivatie (lezen omdat je er plezier van hebt of omdat je ergens meer over wilt weten) en extrinsieke motivatie (lezen om externe redenen, zoals het behalen van een goed cijfer). Een goede leesvaardigheid leidt tot een hogere motivatie, wat weer leidt tot meer lezen. Dit stimuleert vervolgens weer de leesvaardigheid van leerlingen.
Juist voor leerlingen met leesproblemen en dyslexie is het belangrijk om hier aandacht voor te hebben, want als je ergens niet goed in bent, doe je het vaak het liefst zo min mogelijk. Dat is zeker niet altijd zo. Er zijn ook leerlingen met leesproblemen of dyslexie die heel graag lezen, maar je moet je hier wel bewust van zijn. Zeker omdat minder lezen er ook voor zorgt dat je er minder goed in wordt.
Hoe kan ik de (lees)motivatie bij zwakke lezers en/of spellers vergroten?
Hier gaat het eigenlijk om twee dingen: leerlingen motiveren om meer te lezen en leerlingen gemotiveerd houden in de ondersteuning (ondersteuningsniveau 1, 2 en 3) die ze krijgen om beter te leren lezen en spellen. Deze ondersteuning an sich is ook belangrijk voor de motivatie, want als je ergens beter in wordt, wordt het ook leuker om te doen.
Onderzoek heeft vijf effectieve mechanismen geïdentificeerd om motiverend leesonderwijs aan te bieden (Van der Sande et al., 2023). Deze succesfactoren kunnen geïntegreerd worden in het ondersteuningsaanbod op school.
-
Interesses aanspreken
Dit is de allerbelangrijkste. Kies leesmateriaal dat aansluit bij de persoonlijke interesses van de leerling om betrokkenheid te vergroten bij de bibliotheek. -
Autonomie ondersteunen:
Geef leerlingen keuzevrijheid in wat ze lezen om hun gevoel van autonomie te versterken. -
Competentiegevoel bevorderen:
Help leerlingen vertrouwen te ontwikkelen in hun eigen leesvaardigheid door successen te benadrukken. Bij leerlingen met leesproblemen en dyslexie is het daarom ook belangrijk dat zij de kans krijgen om succeservaringen op te doen. Verder is het goed om te kijken hoe leerlingen gecompenseerd kunnen worden in hun relatief zwakke decodeervaardigheden zodat ze voldoende cognitieve ruimte overhouden hebben om een boek te begrijpen en daadwerkelijk plezier te beleven aan een verhaal. Maakt bijvoorbeeld gebruik van het overzicht dyslexiehulpmiddelen met onder andere een overzicht van apps met luisterboeken. -
Sociale verbondenheid stimuleren:
Moedig aan dat leerlingen leeservaringen delen en bespreken met klasgenoten. Dit maakt lezen meer betekenisvol. -
Beheersingsdoelen stellen:
Deze moeten gericht zijn op de vooruitgang van de leerling zelf, geen prestatiedoelen waarbij de leerling wordt vergeleken met anderen.
Deze strategieën zijn vooral effectief gebleken bij leerlingen die van nature minder gemotiveerd zijn om te lezen, waaronder zwakke lezers. In het artikel Leesmotivatie bevorderen bij zwakke lezers en/of spellers vind je praktische en achtergrondinformatie over hoe je deze leerlingen effectief kunt ondersteunen en waar je rekening mee kunt houden in de ondersteuning/remediëring. Op leesbevordering in het po en vo staan tal van links naar handige websites, downloads en lesideeën die ingezet kunnen worden gericht op leesbevordering.