In de praktijk blijkt de overgang van po naar vo voor leerlingen met dyslexie niet altijd soepel te verlopen. Er vindt vaak onvoldoende ‘warme’ overdracht plaats, waardoor leerlingen in het vo onnodig in de problemen komen. Leerlingen en hun ouders hebben behoefte aan meer informatie en ook aan meer regie bij deze overgang.
Klik op onderstaande links om snel naar de verschillende onderdelen te gaan:
Korte beschrijving van het goede voorbeeld
Korte beschrijving van het goede voorbeeld
Het project Taalvaardigheid van 10-14-onderwijs regio Echt heeft een preventief karakter. Het is gericht op het voorkomen van problemen in het voortgezet onderwijs en het verbeteren van de kwaliteit van zorg door de sterkere samenwerking tussen po en vo. Met dit project wil 10-14-onderwijs de leerlingen zélf empoweren en daarmee de leraren ontlasten. Leerlingen krijgen handvatten voor het overbrengen en het maken van afspraken met de leraren/docenten. Dit project wil met moderne middelen in een digitale leeromgeving de taalvaardigheid van leerlingen tussen 10 en 14 jaar vergroten, waardoor er naast betere afstemming ook een betere doorstroom po-vo (10-14 jarigen) plaatsvindt. Daarnaast biedt het project training aan leerkrachten in het primair onderwijs (groep 7 en 8) en docenten in het voortgezet onderwijs (leerjaar 1 en 2) en worden ouders/verzorgers direct betrokken. Tenslotte is er aandacht voor meer differentiatie en maatwerk.
Dit project schenkt bijzondere aandacht aan de volgende drie onderdelen:
- Trainen van executieve functies en psycho-educatie
- Inzet van ICT-hulpmiddelen
- Begeleiding en basisondersteuning van leerlingen in doorgaande lijn
In dit project werken specialisten uit de zorg en ouders mee, met als doel de wederzijdse expertise te vergroten, leerlingen te empoweren en samenwerking van de driehoek ouders-onderwijs-zorg te versterken.
Aanleiding en doel
Het project Taalvaardigheid is ontwikkeld naar aanleiding van de vraag van basisscholen in Echt-Susteren en het Connect College naar meer eenduidigheid in aanpak van leerlingen met dyslexie. Naast de hulp die leerlingen kunnen krijgen binnen school, zoals het gebruiken van actuele voorleessoftware, is het zicht krijgen op eigen handelen ook belangrijk om te leren waar je eigen talenten en knelpunten zitten. Er is ingezet op meer individuele afstemming voor leerlingen met dyslexie. Dit met behulp van gezamenlijk ontwikkelde documenten zoals een kwaliteitskaart en dyslexiepas.
Het project is gestart met een gezamenlijke ontwikkelgroep, waarin ib’ers uit twee po-besturen, docenten van het Connect College, specialisten op het gebied van dyslexie(hulpmiddelen) en blended learning omgeving, logopedisten uit de regio en ouders vertegenwoordigd waren. Vanuit deze ontwikkelgroep zijn er drie werkgroepen gevormd, die elk met hun eigen expertise aan de slag zijn gegaan met een deelgebied van dit project.
Werkgroep 1: Trainen van executieve functies en psycho-educatie
Werkgroep 1, bestaande uit een expert blended learning, een dyslexiecoach en ib’ers, heeft zich beziggehouden met psycho-educatie en executieve functies. Zij hebben rubrics voor po en vo ontwikkeld voor de verbetering van vaardigheden en functies van leerlingen met dyslexie en hun begeleiders. Voor deze rubrics is aangesloten bij de rubric ‘leerlingvaardigheden’ die reeds ontwikkeld was voor het Connect College en de omliggende scholen in de regio. Daarnaast is er een feedbackformulier voor docenten ontwikkeld. In een pilot hebben leerlingen uit het po en vo met de rubrics gewerkt. Hiermee kregen leerlingen meer inzicht in de eigen mogelijkheden en werkpunten. De feedback van de leerlingen is meegenomen in het aanpassen van de rubrics.
Werkgroep 2: Inzet van ICT-hulpmiddelen
Werkgroep 2, die de inzet van ICT-hulpmiddelen in po/vo onder hun hoede nam, heeft eerst onderzocht welke wensen er waren vanuit het werkveld met betrekking tot voorleessoftware. Deze werkgroep bestond uit een dyslexie-expert m.b.t. technische hupmiddelen, dyslexiecoach en ib’er. Daarna is bekeken welke software webbased beschikbaar is om te gebruiken op alle soorten devices. Het programma Textaid bleek te voldoen aan de wensen van zowel po als vo. Dit programma heeft mogelijkheden om op een eenvoudige manier (ingescande) boeken of documenten te laten voorlezen en is bovendien voorzien van spellingcontrole, andere talen en tools voor het maken van samenvattingen. Er is een handleiding gemaakt voor beheerders en docenten en een aparte handleiding voor leerlingen en ouders om goed om te kunnen gaan met het programma. Ook heeft training voor ouders en leerlingen in de praktijk plaatsgevonden. De leerkrachten en docenten hebben deze training door de corona periode online gedaan.
Werkgroep 3: Begeleiding en basisondersteuning van leerlingen in doorgaande lijn
Werkgroep 3 heeft zich beziggehouden met de begeleiding en basisondersteuning van leerlingen in de doorgaande lijn po/vo. Deze werkgroep bestond uit een dyslexie-expert, logopediste, ib’ers, docenten vo en ouders van leerlingen met dyslexie in po en vo. Op deze manier zijn, met de input van dit brede werkveld, tools ontwikkeld voor optimalisatie en compensatie van lees- en spellingvaardigheden en psycho-educatie. Hiervoor hebben zij eerst grondig veldwerk in praktijk en theorie verricht.
De opbrengsten
Samen met besturen vanuit het po en het vo, lokale zorgverleners, specialisten vanuit het werkveld, ouders en leerlingen met dyslexie de focus leggen op het optimaliseren van de taalvaardigheid van deze leerlingen is al de eerste winst, die dit project heeft opgeleverd. Door de corona periode is het helaas niet mogelijk geweest de hulpmiddelen voor langere tijd met de leerlingen uit te proberen.
Concreet zijn de volgende opbrengsten gerealiseerd:
- Leerlingen hebben nu tools in handen om zelf aan de slag te gaan om hun taalvaardigheid en hun executieve functies te verbeteren en te ontwikkelen. Er is een rubric ‘Dyslexie’ ontwikkeld, die door de gehele regio Echt-Susteren zal worden gebruikt voor leerlingen met dyslexie. Deze brengt in kaart welke executieve functies al goed ontwikkeld zijn en waar nog groeimogelijkheden zitten.
- Door middel van filmpjes van leerlingen uit het po en vo (Wat kan mij helpen en wat heb ik nodig?) is gezorgd voor empowering van leerlingen. Deze filmpjes worden gedeeld op de website van 10-14 onderwijs in de regio Echt-Susteren en op de site van het Connect College.
- Er is een keuze gemaakt voor een webbased voorleesprogramma, dat gebruikt kan worden door alle po en vo scholen in de regio. De handleidingen voor docenten, leerlingen en ouders zijn op papier gezet in de vorm van een training. De twee po-besturen uit de regio en het bestuur van het Connect College hebben toegezegd om voor de toekomst te kijken naar gezamenlijke inkoop van licenties.
- Ouders/verzorgers en leerlingen zijn van meet af aan betrokken geweest bij het project. Doordat er een vragenlijst is ontwikkeld waar zij op kunnen aangeven welke ondersteuning zij graag zouden willen om de begeleiding te bevorderen, beschikken zij over actuele informatie en ondersteuningsmogelijkheden. Deze vragenlijst wordt tijdens de intake bij het Connect College ingezet voor ouders en leerlingen. Tevens is er een vragenlijst ontwikkeld voor docenten, ouders en leerlingen om tussentijds te evalueren hoe het gaat en of er nog aanvullingen nodig zijn.
- Voor het po en het vo is een afsprakenkaart ontwikkeld waarmee elke leerling concrete afspraken maakt met de leerkracht/docent voor de hulp en begeleiding met betrekking tot dyslexie.
- Voor elke leerling met dyslexie is een dyslexiekaart ontwikkeld waar in één oogopslag te zien is waar een leerling gebruik van maakt: extra tijd, 80% van de vragen, toets op A3, voorleessoftware (PWW), toets digitaal (classroom) en/of een audioboek. Docenten krijgen op deze manier concrete handreikingen om gerichte hulp te kunnen bieden.
- Voor de zorg en het onderwijs is er een handreiking gekomen met een realistische afstemming van handelingsrichtlijnen en aanbevelingen na dyslexiediagnostiek. Deze handelingsrichtlijnen en aanbevelingen van verschillende dyslexie-instituten zijn ordelijk bij elkaar gezet en gedeeld in een gedeelde drive. Voor de werkgroep van dit project is deze gedeelde drive beschikbaar met alle documenten, die men nodig heeft. Hiermee worden scholen in het po en vo gefaciliteerd in het afstemmen van hun beleid.
- De van te voren bedachte blended learning omgeving is niet gerealiseerd. De ontwikkelgroep heeft moeten concluderen dat een extra site weinig meerwaarde zou hebben. Bovendien wilde de ontwikkelgroep aansluiten op hetgeen er reeds in ontwikkeling was op het Connect College. Er is tijdens de projectperiode een eigen website ontwikkeld waar veel informatie en documenten voor leerlingen en ouders te vinden is.
Borging van het project
Voor de borging van het project is gezorgd, doordat het is ondergebracht als pijler van het 10-14 onderwijs in de regio Echt-Susteren. Op deze manier blijft de pijler up to date en kunnen alle basisscholen in de regio hier samen met het Connect College gebruik van maken. Daarmee voorzien zij in een nog betere afstemming en doorgaande lijn van het onderwijs voor leerlingen van 10 tot 14 jaar.
Concrete materialen
Voor meer informatie, filmpjes van leerlingen en het downloaden van materialen die hierboven genoemd zijn, kijk op: https://www.10-14onderwijs.nl/pijlers/dyslexie.